Bài thơ "Chùa Tây Phương trên núi Câu Lậu" của Nguyễn Án

Nguyễn Án 阮案 (1770 – 1815) hiệu Kính Phủ 敬甫, Ngu Hồ 愚胡, tự Thanh Ngọc 青玉, người xã Du Lâm, huyện Đông Ngàn, tỉnh Bắc Ninh (nay thuộc huyện Đông Anh, Hà Nội). Ông thi đỗ Cử nhân năm Đinh Mão, niên hiệu Gia Long 6 (1807), đời vua Nguyễn Thế Tổ và được bổ làm Tri huyện Tiên Minh (nay là huyện Tiên Lãng, Hải Phòng). Tác phẩm: Phong lâm minh lại thi tập 風林鳴賴詩集, Tang thương ngẫu lục 桑滄偶錄 (viết chung với Phạm Đình Hổ). Có thơ văn trong các sách: Đông Dã Tiều thi tập 東野樵詩集, Đông dã học ngôn thi tập 東野學言詩集, Hoa trình học bộ tập 華程學步集

Nguyên tác:

岣嶁山西方寺

阮案

寺占西方勝，

碑存永祐年。

霸圖終寂寞，

舊景足留連。

採藥依樵逕，

聽松坐草氈。

丹砂能再得，

愿學葛洪仙。

Phiên âm:

Câu Lậu sơn Tây Phương tự

Tự chiêm Tây Phương thắng,

Bi tồn Vĩnh Hựu niên.

Bá đồ chung tịch mịch,

Cựu cảnh túc lưu liên.

Thái dược y tiều kính,

Thính tùng tọa thảo chiên.

Đan sa năng tái đắc,

Nguyện học Cát Hồng tiên.

Dịch nghĩa:

        Chùa Tây Phương trên núi Câu Lậu

Nguyễn Án

Chùa Tây Phương chiếm nơi cảnh đẹp

Hãy còn bia đá từ thời Vĩnh Hựu

Cơ đồ của bậc vương bá rốt cục rơi vào lặng lẽ

Cảnh cũ đủ để lưu truyền năm này qua năm khác

Hái thuốc, đi men theo con đường của tiều phu

Nghe tiếng thông reo, ngồi trên tấm nệm cỏ

Nếu có thể tìm lại được chất đan sa

Thì xin học theo tiên Cát Hồng

Nguyên chú:

- “Núi Câu Lậu ở Nguyễn Xá, Thạch Thất, núi đất nối nhau, nổi lên một ngọn núi đẹp, đất đá đều màu đỏ, thời xưa gọi là núi đan sa Câu Lậu, chính là chỉ núi này. Chùa ở trên đỉnh núi, vào niên hiệu Vĩnh Hựu (1735 – 1740), Dụ Tổ Thuận Vương phát tiền kho, lệnh cho quan Trung sứ trùng tu, chế tác hết sức tỉ mỉ, tinh xảo”.

- Cát Hồng: người đời Tấn, chuyên chú nghiên cứu về thuật luyện đan để trường sinh bất lão. Theo “Tấn thư”, được biết Câu Lậu sản sinh nhiều đan sa để luyện đan nên Cát Hồng từng xin sang Câu Lậu (cũng là tên cũ của huyện Thạch Thất) làm quan.

Dịch thơ: Thể ngũ ngôn bát cú theo nguyên tác 4 vần 3 cặp đối:

                Chùa Tây Phương trên núi Câu Lậu

Chùa Tây Phương thoáng đẹp

Bia Vĩnh Hựu rêu phong

Nghiệp bá vào quên lãng

Cảnh xưa mãi ngắm trông.

Theo đường tiều hái thuốc

Ngồi nệm cỏ nghe thông

Tìm lại đan sa được

Xin theo tiên Cát Hồng.

PHẠM VĂN DƯƠNG (dịch)